Dövme, binlerce yıldır dini, kültürel veya estetik nedenlerle kullanılan bir ifade biçimidir. Tarihteki en eski örneklerinden biri, MÖ 3370–3100 yılları arasında yaşadığı belirlenen **"Buz Adam Ötzi"**nin vücudundaki dövmelerdir. Antik Mısır'da da mumyalarda benzer figüratif dövmelere rastlanmıştır.

Dövmenin temel prensibi, mürekkebin (organik veya inorganik pigmentlerin taşıyıcı sıvılarla karışımı) cildin dermis tabakasına iğne yoluyla enjekte edilmesidir. Bu yöntem, mürekkebin kalıcılığını sağlar; çünkü mürekkep yalnızca cildin üst katmanı olan epidermise uygulandığında, cilt bu katmanı kısa sürede yeniler ve dövme kalıcı olmaz.

Dövme sırasında enjekte edilen mürekkebin bir kısmı lokal bağ dokusu hücrelerine (fibroblastlara) yerleşirken, bir kısmı dokular arasında kalır. İşlem sonrası oluşan iltihabi yanıt, bağışıklık sistemi hücreleri olan makrofajları bölgeye çeker. Bu makrofajlar, mürekkep partiküllerini sindirir. Dövmenin kalıcılığı, bu makrofajların yaşam döngüsüne bağlıdır; ölen hücrelerden salınan mürekkep, yeni gelen makrofajlar tarafından yeniden sindirilir.

Ancak bazı makrofajlar, mürekkebi taşıyarak lenf düğümlerine kadar ulaşabilir. Bu durum, dövme sonrası lenf düğümlerinde mürekkep birikimine ve potansiyel olarak bağışıklık sisteminde değişimlere yol açabilir.

Dövme Mürekkebi Kanserojen Olabilir mi?

Günümüzde kullanılan bazı dövme mürekkeplerinin içerdiği kimyasallar, uluslararası sağlık otoriteleri tarafından potansiyel kanserojen olarak sınıflandırılmıştır. Özellikle siyah mürekkepte sıkça kullanılan karbon siyahı, Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC) tarafından "insanlar için muhtemel kanserojen" olarak kabul edilmektedir.

Karbon siyahı üretimi sırasında ortaya çıkan poliaromatik hidrokarbonlar (PAH'lar), özellikle benzo[a]piren gibi bileşenler ise "kesin kanserojen" olarak tanımlanmıştır. Ayrıca, renkli dövme mürekkeplerinde bulunan azo boyaları, güneş ışığı veya lazerle silme işlemi sonrası kanserojen aromatik aminler açığa çıkarabilir.

Tüm bu nedenlerle, dövme ile cilt ve lenf kanseri arasındaki olası ilişki, bilimsel olarak araştırılması gereken önemli bir konudur.

Güncel Araştırmalar Ne Diyor?

Mevcut araştırmalar, dövme ile lenfoma veya cilt kanseri arasında olası bir bağlantıya işaret etse de, bilim dünyası bu ilişkinin nedensel olduğunu kanıtlamak için henüz yeterli veriye sahip olmadığını belirtiyor.

• Nielsen ve arkadaşlarının 2024 tarihli araştırmasında, ilk dövmesini yaptırmasından sonraki iki yıl içinde lenfoma tanısı alan bireylerde hastalık riskinin %81 daha yüksek olduğu bulundu. Genel olarak dövmesi olan bireylerde lenfoma riski %21 daha yüksek olarak gözlemlense de bu artış istatistiksel olarak kesin anlamlı değildi.
• Clemmensen ve arkadaşlarının 2025'te ikizler üzerinde yaptığı çalışmada, dövme yaptıran bireylerde, bazal hücreli karsinom dışı cilt kanseri riskinin 1.62 kat daha yüksek olduğu bildirildi. Avuç içinden büyük boyutlarda dövmesi olanlarda cilt kanseri riski 2.37 kat, lenfoma riski ise 2.73 kat artmıştı. Ancak tek yumurta ikizleri üzerinde yapılan özel analizde, istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamadı.

Bu Bulgular Ne Anlama Geliyor?

Bu çalışmalar olası bir bağlantıyı düşündürse de, mevcut verilerle dövmenin doğrudan kansere yol açtığını söylemek için yeterli değildir. Şunlar unutulmamalıdır:

• Nedensel Bağlantı Henüz Kanıtlanmadı: Gözlemlenen risk artışları rastlantısal olabilir veya başka faktörlerle ilişkili olabilir.
• Karmaşık Faktörler: Melanom gibi cilt kanserleri UV ışığına maruz kalma gibi çevresel ve yaşam tarzı faktörleriyle, lenfoma ise EBV gibi viral etkenlerle ilişkilidir. Bu gibi ek faktörlerin dövmeyle ilişkisi henüz netleşmemiştir. Kapsamlı ve ileri düzey prospektif çalışmalar yapılmadan, bu ek faktörlerin etkisi nötralize edilmeden kesin bir sonuca varılamaz.
• Daha Fazla Araştırma İhtiyacı: Dövmenin büyüklüğü, sayısı, mürekkep türü ve kişisel sağlık geçmişi gibi unsurların kanser riski üzerindeki uzun vadeli etkilerini incelemek için daha büyük, uzun vadeli ve çok değişkenli, kontrollü çalışmalara ihtiyaç vardır.

Sonuç: Dövme Kanser Yapar mı?

Mevcut bilimsel verilerle, dövmelerin tek başına lenfoma veya cilt kanserine yol açtığını kesin olarak söylemek şu an için mümkün değildir. Araştırmalar olası bir ilişkiyi işaret etse de, bu ilişkinin nedensel olduğunu kanıtlamak için daha fazla bilimsel kanıta ihtiyaç vardır.

Ancak kullanılan mürekkep türü, dövmenin boyutu ve kişisel sağlık geçmişi gibi unsurların uzun vadede bazı riskler oluşturabileceği ihtimali göz ardı edilmemelidir. Dövme yaptırmadan önce bu potansiyel riskleri bilmek, kişisel sağlık açısından önemli bir bilinç adımıdır. Daha net ve kesin sonuçlar için gelecekte yapılacak bilimsel araştırmaların bulguları beklenmelidir.