Hidronefroz (Böbrek Büyümesi) Neden Olur?

Hidronefrozun temel nedeni, idrar yolunun herhangi bir yerinde oluşan bir tıkanıklık veya idrarın geri kaçmasıdır. Bu durum, idrarın böbreklerden dışarı atılmasını engeller ve böbrek içinde basınç birikmesine yol açar. Başlıca nedenleri şunlardır:

• İdrar Yolu Tıkanıklığı veya Daralması:
• • Böbrek Taşları: Böbrek veya idrar yolunda oluşan taşlar, idrar akışını tamamen veya kısmen engelleyebilir.
  • Üreter Darlığı: Böbrekten mesaneye idrar taşıyan tüpler olan üreterlerin doğuştan dar olması veya enfeksiyon, yara izi gibi nedenlerle sonradan daralması.
  • Prostat Büyümesi (BPH): Erkeklerde prostat bezinin büyümesi, mesaneden idrar çıkışını engelleyerek böbreklerde basınca neden olabilir.
  • Tümörler: İdrar yolunda (böbrek, mesane, prostat) veya idrar yollarına dışarıdan bası yapan karın içi tümörler.
  • Kan Pıhtıları: İdrar yolunda oluşan kan pıhtıları tıkanıklığa yol açabilir.
  • Üretral Valfler: Özellikle erkek bebeklerde doğuştan gelen ve idrarın akışını engelleyen anormal doku kıvrımları.
• Vezikoüreteral Reflü (VUR): Normalde idrarın mesaneden böbreklere geri akışını engelleyen bir kapakçık sistemi bulunur. VUR'da bu sistem bozuk olduğu için idrar mesaneden üretere ve hatta böbreğe geri kaçar. Bu durum, özellikle çocuklarda yaygındır ve böbreklerde tekrarlayan enfeksiyonlara neden olabilir.
• Sinir Hasarı: Mesaneyi kontrol eden sinirlerdeki hasar (örneğin omurilik yaralanması, diyabetik nöropati) mesanenin düzgün boşalmamasına ve idrarın böbreklere geri birikmesine yol açabilir.
• Gebelik: Gebelikte büyüyen rahmin üreterlere baskı yapması geçici hidronefroza neden olabilir. Bu durum genellikle doğumdan sonra kendiliğinden düzelir.

Böbrek Büyümesinin Belirtileri Nelerdir?

Hidronefroz, özellikle başlangıç evrelerinde genellikle belirti vermeyebilir ve başka bir nedenle yapılan görüntüleme testlerinde tesadüfen tespit edilebilir. Ancak durum ilerledikçe veya ciddi bir tıkanıklık oluştuğunda çeşitli belirtiler ortaya çıkabilir:

• Yan veya Sırt Ağrısı: Genellikle etkilenen böbreğin olduğu tarafta, bel veya kasık bölgesine yayılan ağrı. Ağrı aniden başlayabilir ve şiddetli olabilir (böbrek kolik ağrısı gibi).
• İdrar Yaparken Ağrı veya Yanma (Dizüri): Özellikle idrar yolu enfeksiyonu eşlik ediyorsa görülebilir.
• Sık İdrara Çıkma İhtiyacı veya Acil İşeme Hissi: Mesanenin tam boşalmaması nedeniyle sık sık tuvalete gitme isteği.
• İdrarda Kan (Hematüri): Özellikle böbrek taşları veya enfeksiyon varsa idrarda kan görülebilir.
• Bulanıklık veya Kusma: Böbrek fonksiyonları etkilendiğinde veya enfeksiyon varsa mide bulantısı ve kusma yaşanabilir.
• Ateş ve Titreme: İdrar yolu enfeksiyonu veya böbrek enfeksiyonu (piyelonefrit) varlığında ortaya çıkabilir.
• Yorgunluk ve Halsizlik: Kronik böbrek yetmezliği gelişmeye başlamasıyla görülebilir.
• Bebeklerde ve Çocuklarda: Karın şişliği, gelişme geriliği, sık idrar yolu enfeksiyonları.

Hidronefroz Tanısı ve Tedavisi

Hidronefroz tanısı genellikle ultrasonografi ile konulur. Ultrason, böbreğin şişliğini ve idrar yolundaki tıkanıklığı görselleştirmede etkilidir. Gerekirse bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) gibi daha detaylı görüntüleme yöntemleri de kullanılabilir. Altta yatan nedeni belirlemek için idrar ve kan testleri de yapılır.

Tedavi, hidronefrozun nedenine ve şiddetine bağlıdır:

• Gözlem ve Takip: Özellikle bebeklerde görülen ve kendiliğinden düzelme potansiyeli olan hafif hidronefroz vakalarında doktor, düzenli takip ile durumun kendiliğinden iyileşmesini bekleyebilir.
• Antibiyotikler: Eğer enfeksiyon varsa veya enfeksiyon riski yüksekse antibiyotik tedavisi uygulanır.
• Tıkanıklığın Giderilmesi:
• • Böbrek Taşları: Taşın boyutu ve konumuna göre ilaçla düşürme, şok dalgasıyla kırma (ESWL) veya cerrahi yöntemlerle (üreterorenoskopi, perkütan nefrolitotomi) çıkarılabilir.
  • Üreter Stenti: Üreteri açık tutmak için geçici olarak bir stent yerleştirilebilir.
  • Nefrostomi Tüpü: Ciddi durumlarda veya acil durumlarda, idrarın böbrekten direkt dışarı akmasını sağlamak için sırttan böbreğe geçici bir tüp (nefrostomi) yerleştirilebilir.
  • Cerrahi Müdahale: İdrar yolundaki yapısal anormallikler (darlıklar, tümörler) veya prostat büyümesi gibi nedenler cerrahi olarak düzeltilebilir. Özellikle Vezikoüreteral Reflü (VUR) vakalarında, idrarın geri akışını engelleyici cerrahi yöntemler uygulanabilir.

Tedavi edilmeyen hidronefroz, böbrekte kalıcı hasara ve böbrek yetmezliğine yol açabilir. Bu nedenle, yukarıdaki belirtilerden herhangi birini fark ettiğinizde vakit kaybetmeden bir üroloji uzmanına başvurmanız hayati önem taşır. Erken teşhis ve uygun tedavi ile böbrek fonksiyonları korunabilir ve hastalığın ilerlemesi engellenebilir.