Dokunulmazlık Süreci Nasıl İşleyecek?

Milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılması, Türk siyasetinde önemli bir yer tutan ve belirli yasal süreçlere tabi olan bir prosedürdür. İşte bu sürecin temel aşamaları:

1. Hazırlık Komisyonu Kuruluyor: Karma Komisyon Başkanı, dokunulmazlık dosyalarını detaylı bir şekilde incelemek üzere 5 üyeden oluşan bir Hazırlık Komisyonu oluşturacak. Bu üyeler, her siyasi partinin verebileceği isimler arasından ad çekme yöntemiyle belirlenecek. Hazırlık Komisyonu, gizli oyla kendi başkanını ve katip üyesini seçecek. Kurulduğu tarihten itibaren en geç 1 ay içinde dosyayı inceleyerek raporunu hazırlamakla yükümlü. Bu komisyon, tüm belgeleri inceleyebilir ve ilgili milletvekilini dinleyebilir, ancak tanık dinleme yetkisi bulunmuyor.

2. Karma Komisyon Aşaması: Hazırlık Komisyonu, dokunulmazlığın kaldırılması yönünde bir karar alırsa, dosya Anayasa ve Adalet Karma Komisyonu'na havale ediliyor. Karma Komisyon da 1 ay içinde Hazırlık Komisyonu raporunu ve eklerini görüşerek bir sonuca varır. Bu aşamada Karma Komisyon, dokunulmazlığın kaldırılmasına ya da kovuşturmanın milletvekilliği sıfatı sona erene kadar ertelenmesine karar verebilir. Eğer kovuşturmanın ertelenmesi kararı alınırsa, bu rapor Genel Kurul'da okunarak bilgiye sunulur. Rapora 10 gün içinde itiraz edilmezse karar kesinleşir; itiraz halinde ise rapor Genel Kurul gündemine alınır. İtiraz edilmeyen dosyalar doğrudan Cumhurbaşkanlığı'na gönderilir.

3. Genel Kurul Aşaması: Dokunulmazlığın kaldırılması yönündeki Karma Komisyon raporları ise doğrudan Genel Kurul gündemine gelir. Genel Kurul'da rapor okunur ve üzerinde görüşmeler yapılır. Bir lehte, bir de aleyhte olmak üzere iki milletvekili konuşma yapar. Hakkında fezleke bulunan milletvekili, Hazırlık Komisyonu'nda, Karma Komisyon'da veya Genel Kurul'da kendi savunmasını yapabilir ya da bu hakkını başka bir milletvekiline devredebilir. Görüşmelerin ardından, Karma Komisyon'un yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına dair raporu oylamaya sunulur. Genellikle açık oylama yapılan bu süreçte, karar yeter sayısı 151'dir.

4. Ayrı Oylamalar ve Kararlar: Genel Kurul'daki oylamada, her milletvekili ve her fezleke için ayrı ayrı oylama yapılır. Örneğin, bir milletvekili hakkında iki dosya varsa, bu dosyalar ayrı ayrı oylanarak karara bağlanır. Dokunulmazlık hangi dosya hakkında kaldırıldıysa, sadece o fezleke hakkında yargılama yapılabilir. Diğer dosyalar üzerindeki dokunulmazlık ise devam eder.

5. Sonrası ve Milletvekilliği Statüsü: Genel Kurul kararıyla bir milletvekilinin dokunulmazlığı kaldırıldıktan sonra, Meclis Başkanlığı dosyayı Cumhurbaşkanlığı aracılığıyla Adalet Bakanlığı'na gönderir. Bakanlık da dosyayı ilgili savcılığa havale eder. Savcılık, dosya kendisine ulaştıktan sonra soruşturmaya kaldığı yerden devam eder; milletvekilini tutuklama talebiyle mahkemeye sevk edebileceği gibi tutuksuz yargılanmasına da karar verebilir.

Önemli Not: Bir milletvekilinin dokunulmazlığının kalkması, milletvekilliğinin düşmesi anlamına gelmez. Milletvekili maaşını almaya ve diğer sosyal haklarından yararlanmaya devam eder. Tutuklanmamışsa Meclis çalışmalarına da katılabilir. Ancak, hakkındaki ceza kesinleştiğinde Genel Kurul'da okunur ve ancak o zaman milletvekilliği düşürülür.

Milletvekilinin yasama dokunulmazlığının kaldırılması veya milletvekilliğinin düşmesi kararı alınması halinde, ilgili milletvekili veya bir başka milletvekili, Genel Kurul kararının alındığı tarihten itibaren 7 gün içinde Anayasa Mahkemesi'ne başvurarak kararın Anayasaya, kanuna veya İçtüzüğe aykırılığı iddiasıyla iptalini talep edebilir. Anayasa Mahkemesi bu iptal istemini 15 gün içinde kesin karara bağlar.