ABD Başkanı Donald Trump’ın girişimiyle 8 Ağustos 2025’te Azerbaycan ile Ermenistan arasında imzalanan “Zengezur Koridoru Anlaşması”, bölgesel dengeleri sarsacak nitelikte büyük bir tartışmayı beraberinde getirdi. Aslen Azerbaycan toprağı olan Zengezur’un Sovyetler tarafından 1920’de Ermenistan’a verilmesiyle başlayan tarihsel sürecin ardından, yaklaşık bir asır sonra Nahçıvan ile Azerbaycan arasında doğrudan kara bağlantısı kuracak bu projenin hayata geçirilmesi kararlaştırıldı. Anlaşmaya göre, Ermenistan’ın güney sınırında İran’a bitişik 44 kilometrelik hat boyunca uzanacak olan koridorun genişletilmesi ve işletilmesi hakkı, tam 99 yıllığına ABD’ye verildi. Ayrıca Karabağ sorununu çözmek amacıyla 1992’de kurulan AGİT Minsk Grubu da anlaşma çerçevesinde feshedildi. Bu adım, yalnızca Azerbaycan ve Ermenistan ilişkileri için değil, Türkiye’nin de doğrudan Azerbaycan’a bağlanması nedeniyle Ankara açısından stratejik bir gelişme olarak yorumlandı.

İran’ın Endişesi ve Bölgesel Dengeler

Zengezur Koridoru’nun hayata geçmesi, Güney Kafkasya’daki ekonomik işbirliği ve barış umutlarını artırırken, aynı zamanda bölgedeki güç dengelerini de yeniden şekillendirme potansiyeli taşıyor. Proje sayesinde Türkiye ile Azerbaycan arasında kara ve demiryolu bağlantısı kurulacak, bu hat Hazar Denizi üzerinden Çin’e kadar uzanan “demir ipek yolu”na entegre olacaktı. Ancak koridorun işletme hakkının ABD’ye verilmesi, İran açısından ciddi bir tehdit olarak algılandı. Zira İran, tarihsel anlaşmazlıklar ve bölgesel rekabet nedeniyle ABD’nin Kafkasya’da kalıcı bir varlık kazanmasını kendi ulusal güvenliğine karşı doğrudan bir hamle olarak görüyor. Tahran yönetimi, Washington’un askeri ya da yarı askeri unsurlarla bölgede bayrak göstermesine şiddetle karşı çıkarken, bu gelişmenin Kafkasya’daki istikrarsızlıkları daha da körükleyebileceği uyarısında bulundu.