El Ayak Ağız Hastalığı: Çocuklarda Sık Görülen Ama Genellikle Hafif Seyreden Virüs Enfeksiyonu

El Ayak Ağız Hastalığı (EAAH) Nedir ve Nasıl Bulaşır?

El Ayak Ağız Hastalığı, genellikle Coxsackievirus A16 ve Enterovirus 71 gibi enterovirüslerin neden olduğu bulaşıcı bir viral enfeksiyondur. Genellikle 5 yaş altı çocuklarda görülse de, nadiren yetişkinlerde de ortaya çıkabilir.

Hastalık, kişiden kişiye kolayca bulaşır:

• Damlacık Yoluyla: Öksürme veya hapşırma sırasında havaya yayılan virüs içeren damlacıkların solunmasıyla.
• Doğrudan Temas: Enfekte kişinin salya, burun akıntısı, balgam veya cilt lezyonlarındaki sıvı ile doğrudan temas (örneğin, sarılma, öpüşme, aynı oyuncakları paylaşma).
• Dışkı-Oral Yol: Virüs taşıyan kişinin dışkısıyla temas etmiş yüzeylere dokunulup ardından ellerin yıkanmadan ağıza götürülmesiyle. Özellikle tuvalet eğitimi almamış küçük çocuklarda bu yolla bulaşma yaygındır.
• Kontamine Yüzeyler: Virüsün bulaştığı kapı kolları, oyuncaklar gibi yüzeylere dokunulmasıyla.

Virüs, hastalığın belirtileri ortaya çıkmadan birkaç gün önce ve belirtiler geçtikten sonra bile haftalarca dışkıda bulunabilir. Bu da bulaşıcılığı yüksek kılar.

El Ayak Ağız Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Hastalığın kuluçka süresi genellikle 3-7 gündür. Belirtiler tipik olarak hafif başlar ve aşağıdaki semptomları içerebilir:

• Ateş: Genellikle 38-39°C arasında hafif veya orta dereceli ateş.
• Boğaz Ağrısı: İlk belirtilerden biridir ve yutkunmayı zorlaştırabilir.
• İştahsızlık ve Halsizlik: Ateş ve ağızdaki yaralar nedeniyle çocuk yemek yemek istemeyebilir ve genel bir yorgunluk hissedebilir.
• Ağız Yaraları (Lezyonlar): Ağız içinde, dilde, yanaklarda ve damakta kırmızı, küçük kabarcıklar şeklinde başlayan ve kısa sürede ülserlere (açık yaralar) dönüşen ağrılı lezyonlar. Bu yaralar yemek yemeyi ve içmeyi çok acı verici hale getirebilir.
• Deri Döküntüsü: Ateşin başlamasından bir iki gün sonra, avuç içlerinde ve ayak tabanlarında, bazen de kalça bölgesinde kırmızı, kabarık, içi sıvı dolu lezyonlar (veziküller) görülür. Bu döküntüler kaşıntılı olabilir.
• Tırnak Değişiklikleri: Nadiren, hastalığın iyileşmesinden haftalar sonra el ve ayak tırnaklarında soyulma veya düşme görülebilir. Bu durum genellikle geçicidir ve tırnaklar kendiliğinden yeniden büyür.

Hastalık genellikle 7-10 gün içinde kendiliğinden düzelir ve komplikasyonlar nadirdir. Ancak bazı durumlarda yüksek ateş, dehidrasyon (sıvı kaybı) veya nadiren menenjit gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir.

El Ayak Ağız Hastalığı Tedavisi ve Korunma Yolları

El Ayak Ağız Hastalığı için spesifik bir antiviral tedavi bulunmamaktadır. Tedavi, semptomları hafifletmeye yöneliktir:

• Ateş ve Ağrı Kontrolü: Ateş düşürücüler (parasetamol veya ibuprofen) ve ağrı kesiciler kullanılabilir.
• Sıvı Alımı: Dehidrasyonu önlemek için bol miktarda sıvı tüketimi çok önemlidir. Özellikle ağız yaraları nedeniyle yemek yemeyi reddeden çocuklara süt, yoğurt, soğuk çorba, püre gibi yumuşak ve ılık gıdalar verilebilir. Asitli veya baharatlı gıdalardan kaçınılmalıdır.
• Ağız Bakımı: Ağızdaki yaralar için doktor önerisiyle antiseptik gargaralar veya lokal anestezik spreyler kullanılabilir.

Korunma Yolları:

Hastalığın bulaşıcılığını azaltmak için alınabilecek en önemli önlemler hijyen kurallarına uymaktır:

• El Yıkama: Elleri sık sık ve doğru bir şekilde, özellikle tuvalet sonrası, bez değiştirdikten sonra ve yemeklerden önce sabun ve suyla yıkamak.
• Yüzey Temizliği: Ortak kullanılan yüzeyleri ve oyuncakları düzenli olarak dezenfekte etmek.
• Temastan Kaçınma: Hastalık semptomları gösteren kişilerle yakın temastan kaçınmak.
• Hasta Çocukların İzolasyonu: Hastalığı olan çocukların, özellikle döküntü ve ateş dönemlerinde, okula veya kreşe gönderilmemesi bulaşmayı önlemek için önemlidir.

El Ayak Ağız Hastalığı genellikle hafif seyreden ve kendiliğinden geçen bir enfeksiyon olsa da, belirtiler şiddetliyse veya çocuğunuzda dehidrasyon belirtileri (ağız kuruluğu, idrar yapamama, halsizlik) görüyorsanız mutlaka bir sağlık uzmanına başvurmalısınız. Doğru hijyen alışkanlıklarıyla bu hastalığın yayılımını önemli ölçüde kontrol altına alabiliriz.