Diz Kireçlenmesi (Gonartroz): Nedenleri, Belirtileri ve Güncel Tedaviler

Diz Kireçlenmesi (Gonartroz) Nedir ve Nedenleri Nelerdir?

Diz kireçlenmesi, diz eklemindeki kıkırdağın yıpranması ve incelmesiyle karakterize bir durumdur. Kıkırdak, kemiklerin birbirine sürtünmesini engelleyen ve şok emici görevi gören pürüzsüz bir dokudur. Kıkırdak hasar gördüğünde, kemikler birbirine sürtünmeye başlar, bu da ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığına yol açar.

Diz kireçlenmesinin gelişimine katkıda bulunan başlıca nedenler şunlardır:

• Yaş: En önemli risk faktörüdür. Yaş ilerledikçe kıkırdak yapısı bozulur ve kendini yenileme kapasitesi azalır.
• Genetik Yatkınlık: Aile öyküsünde diz kireçlenmesi olan kişilerde risk daha yüksektir.
• Fazla Kilo ve Obezite: Diz eklemlerine binen yükü artırarak kıkırdak aşınmasını hızlandırır. Her ekstra kilo, dize dört kat daha fazla yük bindirir.
• Daha Önceki Diz Yaralanmaları: Menisküs yırtıkları, bağ yaralanmaları veya kırıklar gibi geçmiş diz travmaları, kireçlenme riskini artırır.
• Mesleki Faktörler: Dizleri zorlayan, sürekli ayakta durma, çömelme veya ağır kaldırma gerektiren meslekler riski artırabilir.
• Spor Yaralanmaları: Özellikle yüksek etkili sporlarla uğraşanlarda diz eklemine tekrarlayan stres, kireçlenmeye yol açabilir.
• Cinsiyet: Kadınlarda diz kireçlenmesi erkeklere göre daha sık görülür.
• Romatizmal Hastalıklar: Romatoid artrit gibi enflamatuar eklem hastalıkları, kıkırdağa zarar vererek kireçlenmeye yol açabilir.
• Kas Zayıflığı: Diz çevresindeki kasların zayıf olması, ekleme binen yükü artırır.

Diz Kireçlenmesinin Belirtileri

Diz kireçlenmesinin belirtileri genellikle yavaş yavaş ortaya çıkar ve zamanla şiddetlenir:

• Eklem Ağrısı: En belirgin semptomdur. Hareketle artar, dinlenmeyle azalır. Özellikle sabahları veya uzun süre oturup kalktıktan sonra şiddetlenebilir.
• Eklem Sertliği: Özellikle sabahları veya uzun süreli hareketsizlik sonrası dizlerde tutukluk ve sertlik hissi.
• Hareket Kısıtlılığı: Diz bükme ve düzeltme hareketlerinde zorlanma.
• Ses Gelmesi: Diz hareket ettirildiğinde çıtırtı, sürtünme veya gıcırdama sesleri duyulması.
• Şişlik ve Hassasiyet: Diz ekleminde iltihaplanmaya bağlı şişlik ve dokunmayla hassasiyet.
• Yürüme Güçlüğü: Ağrı ve sertlik nedeniyle yürümede aksama veya zorlanma.
• Kas Kaybı: Hareketsizliğe bağlı olarak diz çevresindeki kaslarda erime (atrofi).

Diz Kireçlenmesi İçin Güncel Tedavi Yöntemleri

Diz kireçlenmesinin tedavisinde amaç, ağrıyı azaltmak, eklem fonksiyonunu iyileştirmek ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaktır. Tedavi planı, hastalığın evresine, hastanın genel sağlık durumuna ve yaşam tarzına göre kişiye özel olarak belirlenir.

• Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
• • Kilo Kontrolü: Fazla kilolardan kurtulmak, dizlere binen yükü önemli ölçüde azaltır.
  • Egzersiz: Diz çevresi kaslarını güçlendirmeye yönelik düşük etkili egzersizler (yüzme, bisiklet, yürüme) eklem sağlığını korumaya yardımcı olur. Fizyoterapist eşliğinde yapılan egzersizler çok faydalıdır.
  • Destekleyici Cihazlar: Dizlikler, baston veya yürüteç kullanımı, dize binen yükü azaltarak ağrıyı hafifletebilir.
• İlaç Tedavisi:
• • Ağrı Kesiciler ve Anti-enflamatuar İlaçlar: Non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ) ağrıyı ve iltihabı azaltmada etkilidir.
  • Kondroprotektif Ajanlar: Glukozamin ve kondroitin sülfat gibi takviyelerin kıkırdak sağlığını desteklediği düşünülse de etkinlikleri konusunda bilimsel kanıtlar sınırlıdır.
• Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon:
• • Ağrıyı azaltıcı modaliteler (sıcak/soğuk uygulama, elektroterapi).
  • Kas güçlendirme ve germe egzersizleri.
  • Yürüme analizi ve duruş düzeltme.
• Eklem İçi Enjeksiyonlar:
• • Kortikosteroid Enjeksiyonları: Kısa süreli ağrı kesici ve iltihap azaltıcı etki sağlar.
  • Hyaluronik Asit Enjeksiyonları (Horoz İbiği Enjeksiyonu): Eklem sıvısının kayganlığını artırarak ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir.
  • PRP (Platelet Rich Plasma) Enjeksiyonları: Hastanın kendi kanından elde edilen trombositten zengin plazmanın enjekte edilmesi, kıkırdak yenilenmesini ve iyileşmeyi destekleyebilir.
  • Kök Hücre Tedavisi: Kıkırdak onarımını hedefleyen umut vadeden bir tedavi yöntemidir, ancak henüz standart bir tedavi olarak kabul edilmemiştir ve araştırmalar devam etmektedir.
• Cerrahi Müdahaleler:
• • Artroskopi: Diz ekleminin içindeki hasarlı kıkırdak veya menisküs parçalarını temizlemek için minimal invaziv bir yöntemdir.
  • Kıkırdak Onarımı/Nakli: Genç hastalarda küçük kıkırdak hasarları için uygulanabilir.
  • Osteotomi: Bacak kemiğinde açısal düzeltmeler yaparak diz eklemine binen yükü yeniden dağıtma işlemidir.
  • Diz Protezi Ameliyatı (Total Diz Artroplastisi): İleri evre diz kireçlenmesi olan ve diğer tedavi yöntemlerinden fayda görmeyen hastalarda, hasarlı eklem yüzeylerinin yapay bir protez ile değiştirildiği nihai tedavi yöntemidir.

Diz kireçlenmesi, doğru yönetim ve tedavi ile kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Diz ağrısı veya hareket kısıtlılığı yaşıyorsanız, en uygun tedavi seçenekleri için bir ortopedi ve travmatoloji uzmanına başvurmanız önemlidir. Sağlıklı dizlerle daha aktif bir yaşam sürmek mümkün!