Artçı Depremler Neden Olur? Türkiye’yi Tetikleyen Sarsıntı Gerçeği

Son günlerde Türkiye’nin farklı bölgelerinde sıkça hissedilen artçı sarsıntılar, kamuoyunda tedirginlik yaratıyor. Büyük bir depremin hemen ardından meydana gelen bu küçük ama etkili sarsıntılar, çoğu zaman beklenmedik anlarda yaşanıyor. Uzmanlara göre, artçı depremler haftalar hatta aylarca sürebiliyor. Peki artçı deprem tam olarak nedir, neden olur ve bu süreçte nasıl hareket edilmeli?

Artçı Deprem Nedir, Neden Meydana Gelir?

Artçı deprem, ana depremin yol açtığı yer altı geriliminin tam olarak dengelenememesi sonucu oluşan sarsıntılardır. Genellikle birkaç dakika, saat ya da gün içinde hissedilmeye başlar. Bu depremler, yer kabuğundaki kırılmaların devam ettiğini gösterir.

Tektonik Bilgilere Göre: Deprem uzmanları, bu tür sarsıntıların fay hatları boyunca enerji boşalımıyla oluştuğunu vurguluyor. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi’ne göre, “Artçı sarsıntılar, büyük depremlerin ardından normal bir süreçtir ve beklenmelidir.”

Artçı Depremlerin Tehlikesi Hâlâ Bitmiş Değil

Görünenden Daha Fazla Risk

Her ne kadar artçı depremler ana depreme kıyasla daha düşük şiddetli olsa da, özellikle hasar görmüş binalarda ciddi tehditler oluşturabilir. Enkaz altında kalan yapıların yıkılması veya zayıf zeminli alanlarda yeniden çökme riski bulunmaktadır.

Örnek: 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli deprem sonrasında, artçı sarsıntılar nedeniyle onlarca bina tamamen yıkıldı.

Bu Sarsıntılar Ne Kadar Sürebilir?

Artçı depremler sadece birkaç gün değil, bazı durumlarda aylarca sürebilir. İstanbul Teknik Üniversitesi Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Ayşe Gürkan, “Büyük depremlerden sonra 3 ila 6 ay boyunca artçı hareketler gözlemlenebilir” diyerek sürecin uzunluğuna dikkat çekiyor.

Artçı Deprem Sırasında Ne Yapılmalı?

Hayat Kurtaran Adımlar

Deprem anında yapılacaklar kadar, artçı depremlere karşı da hazırlıklı olmak büyük önem taşıyor. İşte uzmanların önerdiği adımlar:

Artçı Deprem Sonrası Yapılması Gerekenler:

Bulunduğunuz yerde güvenli bir noktada kalın.

Cam eşyalardan, raflardan ve ağır objelerden uzak durun.

Binada ciddi hasar varsa dışarı çıkın ama açık ve güvenli bir alanı tercih edin.

Elektrik ve gaz vanalarını kontrol edin.

Radyo, TV veya sosyal medya üzerinden resmi açıklamaları takip edin.

Panik yapmayın; çevrenizdekilere destek olun.

Gerekiyorsa psikolojik destek alın.

Artçı Depremlerle Başa Çıkmak İçin Bilinçlenme Şart

Bu tür sarsıntılar karşısında toplumun bilinç düzeyi ne kadar yüksekse, can ve mal kaybı da o denli azalır. AFAD, sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı uyarılarda vatandaşlara, “Artçı sarsıntılar sırasında yüksek katlarda bulunuyorsanız, merdiven kullanmayın” çağrısında bulundu.

Güvenli Alanlar Önceden Belirlenmeli

Deprem sonrası hareket planı oluşturarak, evde ve çevrede güvenli bölgeler belirlemek hayati önem taşıyor. Bu bölgeler; kolon ve kirişlerin kesiştiği noktalar, masa altları veya açık alanlar olmalı. Bu hazırlıklar, panik anında yapılacak doğru hareketleri kolaylaştırır.