Lastik değiştirme işlemine başlamadan önce güvenliğinizi sağlamak hayati önem taşır.

1. Güvenli Bir Yer Bulun: Lastiğinizi değiştirmek için düz, sağlam ve güvenli bir yer bulun. Arabanızın yuvarlanmasını engelleyecek stabil bir zemin seçin. Yolun yakınındaysanız, trafikten olabildiğince uzağa park edin ve dörtlü uyarı ışıklarınızı (tehlike ışıkları) açın. Yumuşak zeminden ve tepelerden kesinlikle kaçının.

2. Aracı Sabitleyin: El frenini tamamen çekin ve aracınızı "Park" (P) konumuna getirin. Standart (manuel) bir şanzımana sahipseniz, aracınızı birinci veya geri vitese alın.

3. Tekerlekleri Takozlayın: Değiştireceğiniz lastiğin çaprazındaki ön ve arka tekerleklerin önüne ağır bir nesne (büyük taş, beton bloğu, hatta stepne bile olabilir) yerleştirerek aracın kaymasını önleyin.

Lastik Değişim Aşamaları: Adım Adım Uygulama

Hazırlık aşamasını tamamladıktan sonra, lastik değişimine geçebilirsiniz.

1. Stepneyi ve Krikoyu Çıkarın: Aracınızın bagajında bulunan stepneyi (yedek lastik) ve krikoyu çıkarın.

2. Krikoyu Doğru Yere Yerleştirin: Krikoyu, değiştireceğiniz lastiğin yanındaki şasinin altına yerleştirin. Krikonun aracın şasisinin metal kısmıyla tam temas halinde olduğundan emin olun. * Önemli: Çoğu araba tabanı boyunca kalıplanmış plastik bulunur. Doğru noktaya yerleştirmezseniz kriko plastiği kırabilir. Doğru yerleşim noktası için araç kullanım kılavuzunuza başvurun. Genellikle ön tekerlek yuvalarının hemen arkasında veya arka tekerlek boşluklarının önünde küçük bir çentik veya işaret bulunur. Şasisi olan kamyon veya eski otomobillerde ise krikoyu ön tekerleğin hemen arkasında veya arka lastiğin önündeki şasi kirişlerinden birine yerleştirin.

3. Aracı Kaldırmadan Kriko Desteğini Ayarlayın: Krikoyu, aracı destekleyene (ancak yerden kaldırmayana) kadar kaldırın. Kriko, aracın altına sıkıca oturmalı ve yere dik olduğundan emin olun.

4. Bijon Somunlarını Gevşetin: Jant kapağını çıkarın (varsa). Anahtarınızı kullanarak bijon somunlarını saat yönünün tersine çevirerek gevşetin. Henüz tamamen çıkarmayın; sadece gevşetin. Tekerlek yere basarken gevşetmek, somunları daha kolay çevirmenizi sağlar. * İpucu: Aracınızla birlikte gelen anahtarı veya standart bir çapraz anahtar kullanın. Bagajda bir mafsallı lokma kolu ve bijon somunlarınız için tam soket boyutu bulundurmak, işinizi kolaylaştırır. Somunları gevşetmek için bazen vücut ağırlığınızı kullanmanız gerekebilir, ancak doğru yöne çevirdiğinizden emin olun ve yalama yapmamaya dikkat edin.

5. Lastiği Yerden Kaldırın: Lastiği yerden tamamen kaldırmak ve stepne ile değiştirmek için krikoyu pompalamaya veya kolunu çevirmeye devam edin. Kaldırırken aracın dengeli olduğundan emin olun. Herhangi bir dengesizlik fark ederseniz, krikoyu indirin ve aracı tamamen kaldırmadan önce sorunu düzeltin. * Ek Güvenlik: Lastik değişimi sırasında krikonun beklenmedik şekilde yerinden çıkması ihtimaline karşı, araçta küçük bir kriko sehpası bulundurmak her zaman iyi bir fikirdir. Hem küçük kriko sehpasını hem de normal krikoyu kullanmak, arıza durumunda sizi güvende tutacaktır.

6. Somunları ve Patlak Lastiği Çıkarın: Bijon somunlarını saat yönünün tersine çevirerek tamamen çıkarın. Ardından patlak lastiği janttan çekerek çıkarın. * Önemli Güvenlik Adımı: Patlak lastiği aracın altına, kriko arızası durumunda aracın eski tekerleğin üzerine düşmesini sağlayacak şekilde yerleştirin. Bu, yaralanmayı önleyecektir. * Yapışan Lastik İçin: Pas nedeniyle lastik janta yapışmış olabilir. Lastiği gevşetmek için lastiğin iç yarısına lastik bir çekiçle vurmayı veya dış yarısına vurmak için stepneyi kullanmayı deneyebilirsiniz.

7. Stepneyi Takın: Stepneyi poyraya yerleştirin. Stepnenin jantını bijon cıvataları ile hizalamaya dikkat edin, ardından bijon somunlarını takın. * Doğru Yön: Stepneyi doğru şekilde taktığınızdan emin olun; valf gövdesi dışarı, araçtan uzağa doğru bakmalıdır. Bijon somunlarının konik kısmının tekerleğe baktığından emin olun.

8. Somunları Elle Sıkın: Tam oturana kadar bijon somunlarını elle sıkın. İlk başta kolayca dönmeleri gerekir.

9. Anahtarla Sıkma (Yıldız Yöntemi): Anahtarınızı kullanarak, somunları olabildiğince sıkın. Lastiğin dengeli olmasını sağlamak için, somunları birer birer tamamen sıkmayın. Lastiğin etrafında yıldız şeklinde giderek (bir somunu sıkıp, ardından onun tam karşısındaki somunu sıkın), her somunu eşit derecede sıkılaşana kadar tam döndürün. Krikoyu çökertecek kadar fazla güç kullanmaktan kaçının; tam sıkma işlemi araç yere indiğinde yapılacaktır.

10. Aracı İndirme: Lastiğe tam ağırlık uygulamadan aracı yavaşça indirin.

11. Tamamen Yere İndirin ve Krikoyu Çıkarın: Aracı tamamen yere indirin ve krikoyu çıkarın. Son olarak, bijon somunlarını tekrar kontrol edin ve iyice sıkın. Jant kapağını yerine takın.

12. Patlak Lastiği Tamir Ettirin: Eski lastiği bagajınıza koyun ve en kısa sürede bir tamirciye götürün. Küçük delikler genellikle uygun fiyata tamir edilebilir. Lastik tamir edilemezse, tamirci size yeni bir lastik satabilir veya eskisi için uygun atık yönetimi konusunda yardımcı olabilir.

Önemli İpuçları ve Güvenlik Uyarıları

• Kilitleme Bijon Somunları: Tekerleklerinizde kilitleme bijon somunları varsa, anahtarını her zaman kolayca bulabileceğiniz bir yerde saklayın.
• Önceden Hazırlık: Lastik patlamadan önce bu prosedürü ve aracınızın ayrıntılarını öğrenin, böylece stresli bir durumda, karanlıkta veya yağmurda öğrenmek zorunda kalmazsınız.
• Stepne Hava Basıncı: Stepnenin yeterli hava basıncına (PSI) sahip olduğundan emin olmak için ara sıra kontrol edin.
• Doğru Aletler: Bir çapraz anahtar, standart bir tek kollu anahtardan çok daha fazla tork sağlar. Sık sık lastik değiştirmeyi planlıyorsanız (kış/yaz lastiği değişimi gibi), bir hidrolik kriko, bir çapraz anahtar ve tork anahtarına yatırım yapmak işinizi kolaylaştırır.
• Lastik Rotasyonu: Lastiklerinizi üreticinin önerdiği aralıklarla döndürmek, lastik değiştirirken sıkça karşılaşılan bir sorunu (lastiklerin janta yapışması) önleyebilir.
• Güvenlik İçin Destek: Güvenlik için, krikoyu yerleştirdikten sonra ancak lastiği çıkarmadan önce aracın altına kütük, büyük kaya gibi sağlam bir nesne yerleştirin. Bu, krikonun yerinden çıkması veya kayması durumunda aracın düşmesini durduracaktır.
• Asla Girmeyin: Yalnızca bir kriko ile desteklendiğinde asla arabanın altına girmeyin. Aracın altında çalışmayı planlıyorsanız, aracı kriko sehpaları üzerine yerleştirin.
• Çevre Farkındalığı: Yoğun bir yoldaysanız, geçen araçların çok yaklaşmasına karşı özellikle dikkatli olun. Yol kenarında lastik değiştirirken her yıl yüzlerce insan hayatını kaybetmektedir; mecbur kalmadıkça bunu yapmamaya özen gösterin.
• Stepne Sınırlamaları: Stepnelerin çoğu (küçük boyutlu "halka" lastikler), genellikle 80 km/s (50 mil/s) üzerindeki hızlar veya uzun mesafeler için tasarlanmamıştır. Bu hızın aşılması, stepnenin arızalanması dahil sorunlara neden olabilir. Bunun yerine, yavaş ve dikkatli bir şekilde en yakın lastik servisine giderek lastiğinizi tamir ettirin veya değiştirin. Stepneler geçicidir ve ana lastiklerle tamamen aynı olmadığı sürece ve önceki lastik rotasyonuna dâhil olmadığı sürece kalıcı olarak kullanılmamalıdır.

Bu rehberle, acil durumlarda lastik değiştirme becerisine sahip olacak ve yolda güvende kalabileceksiniz. Güvenli sürüşler!